Het autonome zenuwstelsel starring:
“Vagus. Nervus Vagus.”
Zie het voor je (en ‘hoor’ de filmmuziek erbij):
het autonome zenuwstelsel is MI6, de geheime dienst.
James Bond als special agent nervus vagus -misschien wel de belangrijkste hersenzenuw van ons lichaam- meester in balans en herstel.
Als ik het zo zwart wit maak als de smoking van James Bond
wil ons autonome zenuwstelsel maar één ding: overleven.
En de smaakjes die we hebben zijn veilig (overleven) of onveilig (niet overleven).
Een versimpelde ‘Bondiaanse’ uitleg:
🏢 “MI6” = het autonome zenuwstelsel.
De grote organisatie die alles regelt:
van informatieverwerking tot geheime missies.
Je zenuwstelsel scant onbewust de hele dag op signalen van veiligheid en gevaar.
Werkt samen met o.a. de sympathicus en de parasympathicus perfect in een team, net als MI6.
⚓️ Veiligheid zit in verbinding.
We zoeken veiligheid niet alleen in onszelf, en ook bij anderen.
Dit heet co-regulatie.
Onze zenuwstelsels beïnvloeden elkaar continu, een oeroud overlevingsinstinct.
Net als bij andere sociale dieren zijn we in de groep (kudde) veilig, is er eten en bescherming.
🕶 James Bond (ik kies Sean Connery) als Nervus vagus,
het belangrijkste onderdeel van ons parasympatisch zenuwstelsel.
De nervus vagus reguleert vitale functies en verbindt de hersenen met hart, longen en darmen.
Bond reist de wereld rond, net als de nervus vagus door je lichaam zwerft:
van hersenstam via nek en borstkas naar de buikholte,
waar hij waar hij vitale organen en functies reguleert.
Net als Bond kalm blijft onder druk,
helpt de nervus vagus het lichaam te herstellen en ontspannen na inspanning, stress of gevaar.
🚨 Sympathische activatie = gevechtsmodus MI6
Bij (mogelijke) dreiging worden Bond en MI6 geactiveerd om snel en effectief te reageren,
net zoals het sympathische zenuwstelsel je ‘aan’ zet en je lichaam zich klaar maakt om te vechten, vluchten of bevriezen:
Adrenaline en extra energie komt vrij, je hartslag stijgt,
je spieren spannen zich aan, het zweet staat je in de handen, je bent alert.
🔙 Parasympathische rem = Bond schakelt terug.
De nervus vagus helpt bij herstel en ontspanning:
hartslag daalt, ademhaling vertraagt, spijsvertering start weer op…
veiligheid hersteld, missie voltooid.
Tijd voor ontspanning.
💣 Maar soms… blijft de dreiging hangen.
Chronische stress, oud zeer, trauma of angst houden MI6 (autonome zenuwstelsel) in alarmstand
en belemmeren het werk van Bond (nervus vagus), óók als er geen echt gevaar is.
Je voelt je dan onveilig, zelfs als je feitelijk veilig bent.
Bijvoorbeeld:
Je voelt je waakzaam, gejaagd, onrustig, vermoeid of gespannen zonder duidelijke reden.
Of je voelt je juist leeg, futloos, vermijd sociale interacties, hebt koude handen of voeten.
🧸 De weg terug naar veiligheid.
Hoe kalmeer je je zenuwstelsel?
Weer rust vinden begint bij zelfregulatie en sociale veiligheid.
Dit voelt in je lijf als zacht, rustig, ruim, blij, welkom, veilig, evenwicht, mogen “zijn” (ipv iets moeten “doen”).
Je voelt je weer verbonden. Met jezelf en waar mogelijk ook met een ander.
Bepaalde ‘technieken’ herstellen de balans, en ga vooral op ontdekkingstocht:
wat werkt voor jou?
-
- Bij welke mensen voel jij je veilig, fijn, welkom? Een warme blik, een rustige stem, samen lachen, lichamelijke nabijheid: co-regulatie helpt om het zenuwstelsel te kalmeren.
- Dit kan ook een herinnering zijn aan (overleden) personen bij wie je je fijn voelt, bv aan oma’s keukentafel.
- Of een herinnering aan een fijne plek waar je was. Bijvoorbeeld op vakantie, met je voeten in het zachte zand of die prachtige bergen waar je doorheen wandelde…
- Welke plekken geven jou een veilig, fijn gevoel? Is je huis zo’n plek? En als het niet je hele huis is, is er dan safe space in huis voor jou te creëren? Wat heb je daarvoor nodig? Een tafel, mooie stenen, kaarsen, bos bloemen?
- Welke plekken buiten je huis voelen goed voor jou? De natuur biedt troost, schoonheid, rust, ontzag, plezier…
- De tijd durven nemen voor een kop thee, in de zon, geluid van een merel op de achtergrond..
- Sensorische ervaringen:
- Welke geuren doen jou goed? Lavendel staat bijvoorbeeld bekend om haar kalmerende werking, maar ook geuren als pepermunt, jasmijn, sinaasappel kunnen een positieve of rustgevende uitwerking hebben.
- Welke aanraking voelt voor jou geruststellend? Bijvoorbeeld de zachte stof van een knuffel, de bast van een boom, met je handen of voeten door het water…
- Je ogen laten rusten op een beeld, bijvoorbeeld een foto of schilderij van mooie natuur, kan een fijn gevoel geven.
- Ademhalingsoefeningen
- Neuriën, hummen
- Wandelen
- Rustige fijne bewegingen, zoals dansen.
- Body-mind bewegingen als yoga.
🤍 We zijn gemaakt om samen veilig te zijn.
Over dit onderwerp is nog veel meer informatie te vinden. Handige zoektermen zijn o.a.
Polyvagaal theorie, Nervus Vagus, Window of Tolerance, autonome zenuwstelsel en co-of stressregulatie.
